రఘువంశమ్- 5.07

శ్లోకః

క్రియానిమిత్తేష్వపి వత్సలత్వాదభగ్నకామా మునిభిః కుశేషు ।

తదఙ్కశయ్యాచ్యుతనాభినాలా కచ్చిన్మృగీణామనఘా ప్రసూతిః ॥ 5.07 ॥

పదవిభాగః

క్రియా-నిమిత్తేషు అపి వత్సలత్వాత్ అభగ్న-కామా మునిభిః కుశేషు । తత్ అఙ్క-శయ్యా-చ్యుత-నాభినాలా కచ్చిత్ మృగీణామ్ అనఘా ప్రసూతిః ॥

అన్వయః

మునిభిః వత్సలత్వాత్ క్రియానిమిత్తేషు అపి కుశేషు అభగ్నకామా తదఙ్కశయ్యాచ్యుతనాభినాలా మృగీణాం ప్రసూతిః అనఘా కచ్చిత్ ॥ 5.07 ॥

వాచ్యపరివర్తనమ్

మునిభిః వత్సలత్వాత్ క్రియానిమిత్తేషు అపి కుశేషు అభగ్నకామయా తదఙ్కశయ్యాచ్యుతనాభినాలయా మృగీణాం ప్రసూత్యా అనఘయా కచ్చిత్ (భూయతే) ।।

సరలార్థః

తత్కాలప్రసూతాన్ యాన్ మృగాన్ ఋషయః అఙ్కే పరిగృహ్య రక్షన్తి, యేషాం నాభినాలాని మునీనామ్ అఙ్కేషు స్ఖలన్తి, హోమనిమిత్తేషు అపి కుశేషు యేషాం భక్షణేచ్ఛా ఋషిభిః నైవ వ్యాహన్యతే, కుశలినస్తే మృగశాబకాః తపోవనే కచ్చిత్?

తాత్పర్యమ్

(రఘువు కౌత్సుడితో) “మునుల ఒడులలో తమ బొడ్డుతాళ్ళు జారిపోయినవీ యజ్ఞవిధులకే పోగు చేసిన దర్భలను తినబోయినా అదిలించబడనివీ అయిన (ఆశ్రమపు) లేడిపిల్లలకు ఏ హానీ కలగడం లేదు కదా!”

[అప్పుడే పుట్టిన లేడిపిల్లలను క్రూరమృగాల నుంచి కాపాడేందుకు మునులు వాటిని తమ ఒడులలో పదిరోజులపాటు ఉంచుకుంటారట]