శ్లోకః
మా భూదాశ్రమపీడేతి పరిమేయపురఃసరౌ ।
అనుభావవిశేషాత్తు సేనాపరివృతావివ ॥1.37॥
పదవిభాగః
మా భూత్ ఆశ్రమ-పీడా ఇతి పరిమేయ-పురః-సరౌ । అనుభావ-విశేషాత్
తు సేనా-పరివృతౌ ఇవ ॥
అన్వయః
(పునః కథం భూతౌ తౌ?) ‘ఆశ్రమపీడా మా
భూత్’ ఇతి (హేతోః) పరిమేయ-పురఃసరౌ తు (కిం తు) అనుభావవిశేషాత్ సేనాపరివృతౌ ఇవ
(స్థితౌ జగ్మతుః) ॥1.37॥
వాచ్యపరివర్తనమ్
ఆశ్రమపీడయామా భావి ఇతి (హేతోః) పరిమేయపురస్సరాభ్యాం
తు (కిం తు) అనుభావవిశేషాత్ సేనాపరివృతాభ్యామివ (తాభ్యాం స్థితాభ్యాం జగ్మే) ॥
సరలార్థః
తౌ సుదక్షిణాదిలీపౌ గురోర్వశిష్ఠస్య ఆశ్రమదుఃఖ-పరిహారాయ
యద్యపి న్యూనైరేవ సేవకైస్సార్ధం గతౌ తథాపి తౌ దుస్సహేన కేనాపి ప్రతాపేన అసంఖ్యసైన్యావృతావివ
శత్రుదుర్ధర్షౌ జాతౌ ॥
తాత్పర్యమ్
ఆశ్రమవాసులకు ఇబ్బంది కలగకుండా ఉండాలని
సుదక్షిణాదిలీపులు తమ సేవకులను పరిమితసంఖ్యలో మాత్రమే తీసుకొనివెళ్ళారు. (అయినా)
వారి తేజోవిశేషం కారణంగా వారు (విశాలమైన) సేనాసమేతంగా వెళుతున్నారా అన్నట్లుగా
అగపడ్డారు.
(పురస్సరౌ = ముందునడచే వారు గలవారు - ద్వి.వ; పరివృతౌ = చుట్టబడిన వారు/ఆవరించబడిన వారు – ద్వి.వ)
